Αξιότιμοι Υπουργοί, αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι,
Είναι μεγάλη χαρά και βαθύτατη τιμή να σας καλωσορίζω σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης, έναν χώρο όπου το πνεύμα του κλασικού μας πολιτισμού εξακολουθεί να ανασαίνει και να εμπνέει. Λίγο πριν από τη λήψη της οικογενειακής φωτογραφίας, κατά την ξενάγησή σας σε αυτό το εντυπωσιακό κτήριο και τους μοναδικούς πολιτιστικούς θησαυρούς του, είχατε την ευκαιρία, χάρη στον Καθηγητή κ. Σταμπολίδη, να περιηγηθείτε ανάμεσα σε αριστουργήματα μιας εποχής που συνέβαλε στη διαμόρφωση της πορείας της ανθρωπότητας. Στη συνέχεια, θα επισκεφθείτε τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, όπου θα έχετε την ευκαιρία να σταθείτε ενώπιον του μνημείου που ενσαρκώνει την πεμπτουσία της πολιτιστικής δημιουργίας, της ανθρώπινης ευρηματικότητας και των οικουμενικών αξιών.
Η παρουσία σας εδώ, στην καρδιά της Αθήνας, για την 9η Υπουργική Σύνοδο του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, επιβεβαιώνει την κοινή προσήλωση των χωρών μας στην προστασία και την προώθηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με τρόπους που ενισχύουν τη συνεργασία και την αμοιβαία κατανόηση σε μια εποχή πρωτοφανών παγκόσμιων προκλήσεων. Αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της αταλάντευτης δέσμευσής μας να διαφυλάξουμε την πολιτιστική κληρονομιά από κάθε απειλή και να αναδείξουμε τη σημασία της στην οικοδόμηση ειρηνικών και συμπεριληπτικών κοινωνιών.
Το Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών ιδρύθηκε στη βάση μιας απλής αλλά θεμελιώδους ιδέας: ότι ο πολιτιστικός πλούτος των αρχαίων μας πολιτισμών δεν αποτελεί λείψανο του παρελθόντος, αλλά πολύτιμο εφόδιο για το μέλλον.
Με την πάροδο του χρόνου, το Φόρουμ εξελίχθηκε σε ένα μοναδικό διπλωματικό εργαλείο - μια έμπρακτη μορφή ήπιας ισχύος - που προάγει τον διαπολιτισμικό διάλογο και τη συνεργασία.
Φέτος, το Φόρουμ επιστρέφει στον τόπο γέννησής του, καθώς η Ελλάδα το φιλοξενεί για δεύτερη φορά μετά την εναρκτήρια σύνοδο στην Αθήνα το 2017. Συγκεντρώνει τις χώρες στις οποίες γεννήθηκαν μερικοί από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου.
Οι πολιτισμοί μας έχουν, συλλογικά, προσφέρει στην ανθρωπότητα τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, τη διακυβέρνηση, το θέατρο, τις επιστήμες, την αστρονομία, την αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία και αμέτρητες άλλες συνεισφορές που συνεχίζουν να καθορίζουν και να επηρεάζουν τις σύγχρονες κοινωνίες μας.
Από τη δημιουργία του Φόρουμ μέχρι σήμερα, βιώσαμε την πανδημία της COVID-19 και συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε πολλαπλές ένοπλες συγκρούσεις ανά τον κόσμο, καθώς και τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτό το περιβάλλον παγκόσμιων προκλήσεων, των οποίων η αντιμετώπιση απαιτεί συντονισμένη συνεργασία, έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της παγκόσμιας ασφάλειας, της ανθεκτικότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Σε όλο τον κόσμο, πολιτιστικά μνημεία και ιστορικοί χώροι συνεχίζουν να απειλούνται από την παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών, από εξτρεμιστική βία και από φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα. Εναπόκειται στη συλλογική μας ευθύνη να τα διαφυλάξουμε. Και είναι εξίσου ευθύνη μας να διασφαλίσουμε ότι οι επόμενες γενιές δεν θα κληρονομήσουν μια υποβαθμισμένη πολιτιστική παρακαταθήκη.
Για την Ελλάδα, αυτή η αποστολή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εθνική μας ταυτότητα. Είμαστε οι θεματοφύλακες μνημείων που ανήκουν όχι μόνο στο εθνικό μας αφήγημα, αλλά και στην κοινή ιστορία της ανθρωπότητας. Εδώ, στην Ακρόπολη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, το Ερέχθειο, ο ναός της Αθηνάς Νίκης, δεν αποτελούν απλώς σύμβολα της αρχαίας Ελλάδας. Είναι σύμβολα της οικουμενικής επιδίωξης του ωραίου, του αρμονικού και των δημοκρατικών ιδεωδών. Είναι ο τόπος όπου γεννήθηκε ο «λόγος», η έννοια της ορθολογικής σκέψης, ως στοιχείο της ελληνικής γλώσσας, η οποία - με υπερηφάνεια αναφέρω - από το 2026 θα τιμάται διεθνώς, με τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας στις 9 Φεβρουαρίου.
Το Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσα από τις υπουργικές διακηρύξεις και τις συλλογικές μας δράσεις, αποδεικνύουμε ότι η διπλωματία μπορεί να εμπλουτιστεί και να ενισχυθεί όταν αντλεί έμπνευση από τα πολιτιστικά επιτεύγματα των προγόνων μας. Το Φόρουμ δεσμεύεται στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, στην προώθηση της εκπαίδευσης και της συμμετοχής των νέων και στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από καταστροφές λόγω συγκρούσεων και εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.
Κατά την τρέχουσα Ελληνική Προεδρία, το Φόρουμ είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει ενεργά στο έργο της UNESCO. Τον περασμένο Μάιο, η Ελλάδα εξελέγη στην Επιτροπή της Σύμβασης της UNESCO του 1970 για τα Μέτρα για την Απαγόρευση και Παρεμπόδιση της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταβίβασης της Κυριότητας των Πολιτιστικών Αγαθών. Επιπλέον, πριν από δέκα ημέρες, η Ελλάδα εξελέγη στην Επιτροπή της Σύμβασης της Χάγης του 1954 για την Προστασία των Πολιτιστικών Αγαθών σε Περίπτωση Ένοπλης Σύρραξης.
Εξοχότατοι, αγαπητοί φίλοι
Καθώς συγκεντρωνόμαστε σήμερα υπό τη σκιά του Παρθενώνα, ας αναλογιστούμε το αξιοθαύμαστο γεγονός ότι οι πολιτισμοί μας εξακολουθούν να συνομιλούν διαμέσου των αιώνων.
Κοιτάζοντας γύρω μου, βλέπω εκπροσώπους από έντεκα διαφορετικά, δραστήρια κράτη, που καλύπτουν γεωγραφικά όλον τον κόσμο. Μιλάμε διαφορετικές γλώσσες, έχουμε διαφορετικά πολιτικά συστήματα και αντιμετωπίζουμε διαφορετικές προκλήσεις.
Παρόλα αυτά, μας ενώνει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: οι πρόγονοί μας έθεσαν τα θεμέλια της παγκόσμιας κοινωνίας και χάραξαν νέες οδούς για την ανθρωπότητα.
Θα ήθελα ιδιαιτέρως να καλωσορίσω την Κύπρο στο σπουδαίο μας Φόρουμ. Συγχαρητήρια, είναι μεγάλη τιμή για όλους μας να σας φιλοξενούμε εδώ και ελπίζουμε στο άμεσο μέλλον να ολοκληρωθεί η ένταξη της Ινδίας σε αυτό το εξέχον Φόρουμ.
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται ολοένα και περισσότερο από γεωπολιτικό κατακερματισμό, η αποστολή του Φόρουμ μας είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Η Διακήρυξη του Ερεβάν της 8ης Υπουργικής Συνόδου εύστοχα υπογράμμισε ότι όταν προκαλείται ζημία (καταστροφή/απώλεια) πολιτιστικών αγαθών που ανήκουν σε έναν οποιονδήποτε λαό, ουσιαστικά πλήττεται η πολιτιστική κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Η Ελλάδα, ως Προεδρεύουσα χώρα της 9ης Υπουργικής Συνόδου, δεσμεύεται να συνεχίσει προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από τις διακηρύξεις, προς συγκεκριμένες και έμπρακτες μορφές συνεργασίας. Το Φόρουμ οφείλει να αξιοποιήσει τη συλλογική μας ήπια ισχύ για να προάγει μια πολυμέρεια βασισμένη σε αρχές - την πεποίθηση ότι τα κοινά προβλήματα απαιτούν κοινές λύσεις, εδραιωμένες στο Διεθνές Δίκαιο και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ανθρωπότητα έχει βιώσει σημαντικές ανακατατάξεις. Μας υπενθυμίζει, επίσης, ότι η αντοχή μας στο χρόνο δεν συνδέεται μόνο με την οικονομική ή στρατιωτική μας ισχύ, αλλά και με την ανθεκτικότητα των θεμελιωδών αξιών μας.
Ας αντλήσουμε έμπνευση από τα πολιτιστικά μας επιτεύγματα για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της εποχής μας. Ας μετατρέψουμε την κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά σε κάλεσμα για κοινή διπλωματική δράση. Ας διασφαλίσουμε ότι η συνεργασία μας στο πλαίσιο του Φόρουμ θα αποτελέσει παράδειγμα για τη δύναμη του διαλόγου.
Θα ήθελα να εκφράσω την εγκάρδια εκτίμησή μου προς όλους σας για τη δέσμευσή σας στο κοινό μας όραμα.
Συγχαίρω επίσης την Υπουργό Πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, για την εξαιρετική επιμέλεια αυτού του Φόρουμ και την ευχαριστώ για τη συνεργασία της όσον αφορά τη μελλοντική προοπτική του Φόρουμ.
Επιπλέον, εκφράζω την αποφασιστικότητα και τη δέσμευση της Ελλάδας να συνεχίσει να στηρίζει το Φόρουμ, διευρύνοντας τις δραστηριότητές του, ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης προς τους προγόνους μας.
Σας ευχαριστώ.
12 Δεκεμβρίου, 2025